Wat werkt wel?
“Voor straf even op de trap zitten,” De moeder in kwestie hoeft niet lang na te denken over haar antwoord op mijn vraag. Ik val zelf even stil. De vraag ‘wat werkt’, stel ik vaak in het eerste coachgesprek. Eigenlijk wil ik weten: wat doe je wat al het gewenste effect heeft en waar je dus (nog) meer van zou kunnen inzetten. Vaak geeft dat al mooie handvatten en inzichten in hoe het anders kan. Maar nu vind ik het lastig. Deze moeder is duidelijk blij met deze voor haar prettige oplossing. Alleen ik ben absoluut geen fan van het strafstoeltje (of in dit geval straftraptrede).
De afgelopen twee weken kwam het strafstoeltje als opvoedmethode een paar keer langs; bij het gesprek met bovenstaande ouder, tijdens een lezing die ik voor een gastouderbureau mocht verzorgen en bij de voorbereiding voor een leermodule “opvoeden zonder straffen en belonen” die ik schreef voor KinderwijsTV. Omdat ik geloof dat toeval niet bestaat, voelt het nu dus als hoog tijd dat ik mijn ideeën over het strafstoeltje uiteenzet om ook jou te helpen daar voor jezelf doordachte keuzes in te maken.
Op de trap
Veel ouders doen het dus: hun kind een time-out geven op een strafstoeltje of de trap o.i.d.. “Ga maar even zitten en nadenken over wat je hebt gedaan”. En dan haal je je op na een aantal minuten (die je aanpast aan de leeftijd van het kind). Of je vertelt je kind dat het terug mag komen als het lief kan zijn.
Ik heb het zelf ook wel gedaan toen de kinderen kleiner waren.
Ik had er nooit een goed gevoel bij, wat ook wel kwam doordat het totaal niet werkte: mijn kinderen kwamen met dezelfde vaart weer terug de woonkamer in en na tig pogingen gaf ik het dan maar op.
Drie vragen
Het gaat eigenlijk om deze vragen:
- Wat is het probleem/ongewenste gedrag van je kind
- Wat wil je dat je kind een volgende keer anders doet?
- Bereik je dat met een straf(stoeltje)/time-out?
Wat je op dat moment wil bereiken met een time-out of strafstoeltje, is dat je kind luistert, of zijn broertje niet slaat, stopt met schreeuwen of ruzie maken etc. En op de lange termijn wil je het ongewenste gedrag voorkomen of afleren.
Oplossing
Bereik je dat dan met deze maatregel? Op het eerste gezicht lijkt het vaak wel zo. Dat komt omdat je je kind uit een bepaalde situatie haalt en het apart zet. Het negatieve gedrag stopt dan inderdaad (al kan er ander negatief gedrag voor in de plaats komen). Maar heeft het ook effect op de lange termijn?
Zorgt het ervoor dat je kind zich beter gedraagt?
Ik ben er inmiddels van overtuigd dat dit niet het geval is. In zijn algemeenheid is straffen niet effectief als je je kind wil motiveren om meer gewenst gedrag te laten zien. Zolang het jóuw wens is dat je kind zijn gedrag aanpast, zal hij dat kort even doen. Want hij wil niet dat je boos op hem wordt. Als je wil dat je kind het gewenste gedrag steeds weer laat zien en ook als je niet in de buurt bent, dan moet het kind zélf ook graag dit gedrag willen laten zien. Omdat je kind geleerd heeft (met hulp van jou?) dat dit uiteindelijk fijner en effectiever is.
Bijwerkingen
Behalve dat het dus niet zo effectief is, kleven er aan het strafstoeltje een aantal bijwerkingen:
- Je kind voelt zich niet gezien in zijn/haar behoeften. Met zijn ongewenste gedrag probeerde je kind je iets duidelijk te maken en door daar straf voor te geven ga je daar aan voorbij.
- Je kind ervaart jouw liefde niet meer als onvoorwaardelijk: Zijn leuke kanten mogen er zijn, zijn minder leuke kanten niet.
- Je leert je kind eigenlijk: jouw emotie mag er niet zijn. In plaats van dat je hem of haar helpt deze emoties te begrijpen en reguleren.
- Je zet je kind apart, juist op een moment dat hij het moeilijk heeft en jou het hardst nodig heeft om zich veilig te voelen
- je laat je kind zelf nadenken, waarschijnlijk omdat je hem/haar iets wil leren.
- Je kind denkt echter niet na over wat hij/zij heeft gedaan. Dat is voor kinderen namelijk nog erg moeilijk. Zeker als ze nog jong zijn. Het heeft jouw uitleg nodig om te begrijpen wat er gebeurde, wat er een volgende keer anders zou kunnen, en welk voordeel dat voor hem heeft (intrinsieke motivatie)
- Als je kind gewenst gedrag gaat vertonen, is dat om geen straf te krijgen. Het is geen keuze vanuit eigen motivatie.
- Deze manier van straffen gebruik je als ouders vaak uit onmacht. Jouw frustratie over wat je kind doet en je reactie daarop, zorgt voor een strijd. En maakt dat je het contact kwijtraakt.
Als je bij dit filmpje aandachtig kijkt en je inleeft in dit jongetje, dan zie je dat hij eigenlijk helemaal niet zoveel begrijpt van deze straf en het misschien zelfs als een spelletje ziet: https://www.youtube.com/watch?v=y2bgO6leTpg&list=PLxHh3MtBShslbU6b60VXK67yI1JgaR5R7
Hoe dán?
En hoe zit het dan met grenzen geven? Een kind moet toch ook gewoon leren luisteren? En dat je een ander geen pijn mag doen? Of spullen kapot maken uit boosheid?
Helemaal waar! Maar je kunt dat op een andere, liefdevollere manier aanpakken dan met een strafstoeltje of een time-out. Om je daar concrete tips en tools voor te geven organiseer ik op 21 juni de workshop “Liefdevol begrenzen van boosheid” en help ik je je kind liefdevolle grenzen te geven die werken, zonder strafstoeltje of time-out op de trap, maar mét praktische tips en inzichten waardoor je bereikt wat je wil: een kind wat (beter) luistert en zijn/har emoties en gedrag beter begrijpt en reguleert.
Ben jij erbij? Weet je welkom: https://pentakelopvoedcoaching.nl/introworkshop-boosheid/